Lê Dung và lá thư của những người lính bên sông Vàm Cỏ

Tròn 20 năm ngày mất của NSND Lê Dung, VietNamNet xin giới thiệu bài viết của tác giả Châu La Việt về danh ca tài hoa này.

Lê Dung hát "Bài ca hy vọng" đi vào bất hủ:

Nếu có thể, đồng chí hãy đến với chúng tôi nhé. Chúng tôi thiết tha mong có ngày được đón đồng chí ở mặt trận miền Đông xa xôi này, được nghe đồng chí hát những bài ca đẹp nhất...

Lê Dung ơi, những người lính sông Vàm Cỏ nhớ em...

Học xong lớp 10, Lê Dung thi đỗ vào Đại học Y, niềm mong ước của cả nhà. Nhưng yêu nghệ thuật quá, Dung đâm đơn xin nhập ngũ và được tuyển vào đoàn nghệ thuật Quân khu Tả ngạn sông Hồng. Khi cô cất lên tiếng hát những đoàn quân lắng nghe tiếng hát Lê Dung, như uống lấy từng lời và khắc ghi hình ảnh người ca sĩ quân đội xinh đẹp ấy trong trái tim trên đường ra trận hay trước mỗi trận đánh…

Đêm đêm, Lê Dung cùng các bạn đến biểu diễn tại các trận địa pháo cao xạ, mặt giáp mặt với máy bay quân thù, đến với các đơn vị bộ binh đóng ở những làng xa luyện quân để một mai vượt Trường Sơn đi chiến trường...

Người khách lạ

Có một chiều, trong căn phòng nhỏ của mình, Lê Dung được tiếp một người khách lạ. Ông không còn trẻ, mặc một bộ đồ bà ba đen có nhiều vệt mốc loang lổ, sau lưng khoác một chiếc ba lô cóc và ở cổ quấn một chiếc khăn rằn. Nhìn ông, ai cũng hiểu rằng đó là một sĩ quan quân đội vừa từ chiến trường Nam Bộ ra.

- Xin lỗi, đồng chí là Lê Dung?

- Vâng ạ.

- Trời.

Ông thốt lên, thêm một lần nhìn ngắm Lê Dung, rồi xúc động nắm lấy tay cô.

- Thế là tôi tìm được đồng chí rồi...

Lê Dung chưa hết ngỡ ngàng, thì thấy ông ấy lúi húi lôi từ ba lô ra một gói giấy nhỏ:

- Tôi đã giữ cái này hơn cả mọi báu vật của mình để đưa tận tay đồng chí đây.

- Nhưng... cái gì thế ạ?

- Tôi cũng không biết nữa, chỉ biết rằng trong mặt trận mãi tận trong B2 kia, có người nhờ tôi chuyển gói quà này, bằng bất cứ giá nào cũng phải chuyển tận tay cho đồng chí...

Lê Dung hết sức ngạc nhiên. Bởi, ở mặt trận Nam Bộ, Dung có một ai thân thiết để gửi quà cho cô đâu?...

Dường như hiểu được niềm băn khoăn này, người sĩ quan quân đội nói với cô:

- Thú thật với đồng chí, chính tôi cũng không biết ai là chủ nhân của gói quà này nữa. Được biết tôi ra Bắc công tác, ở Trạm giao liên kia có một cô gái đã gửi tôi và nhờ chuyển đến tận địa chỉ người có tên ghi ngoài bìa.

Nhưng như cô gái đó tâm sự, cô cũng không phải là chủ nhân của gói quà, mà được nhận lại từ tay một đồng chí khác. Nghe đâu, đồng chí ấy cũng lại là người được một đồng chí khác gửi... Tôi chỉ biết mình là người được gửi gắm cuối cùng. Mà chưa chắc, bởi trên đường đồng chí biết rồi đấy, bao là bom đạn và tai họa, nên tôi có mệnh hệ gì thì gói quà này chắc còn phải gửi lại những người khác nữa...

Dù sao bây giờ tôi cũng đã tìm đến tận đồng chí thực hiện được lời gửi gắm của bao đồng chí khác. Mong đồng chí nhận cho...

Thoảng trong gió, nghe như có một tiếng còi tàu vọng lại. Người sĩ quan giật mình, khoác vội chiếc ba lô lên vai:

- Thú thực, tôi vừa chân ướt chân ráo xuống tàu ở Hà Nội. Thấy có tàu đi Hải Phòng, tôi leo vội lên để xuống đây tìm đồng chí! Giờ tôi phải quay ra ga ngay cho kịp về. Hết đêm nay, ngày mai lại thêm một chuyến tàu nữa mới gặp được vợ con, làng xóm. Gần 10 năm xa cách rồi. Thôi tôi phải đi ngay không muộn nhé.

Nói rồi, ông đẩy cửa lao vội đi, không kịp uống ly nước Dung rót ra mời ông, cũng không kịp nhận từ Lê Dung lời cảm ơn.

Mười một chữ ký

Còn lại một mình trong phòng, Lê Dung càng bàng hoàng hơn. Cô vẫn chưa dám mở gói quà ra, mà cứ cầm hoài trên tay để nhìn ngắm và băn khoăn tự hỏi: Của ai thế nhỉ?

Dung mở gói quà và câu hỏi trên đã liền được giải đáp, khi cô thấy ở bên trong, ngoài một chiếc khăn nilon đỏ thắm, có một lá thư mà ở cuối không phải chỉ có một chữ ký:

Nhan sắc cố nghệ sĩ Lê Dung thời trẻ.

Hình Lê Dung trên các bìa đĩa.

"Đồng chí Lê Dung thân mến! 

Chúng tôi là những người lính đang chiến đấu bên bờ sông Vàm Cỏ Đông xa xôi. Trong chúng tôi, có một số anh em vừa được tăng cường từ đồng bằng sông Hồng vào và đêm trước ngày lên đường, đã được nghe tiếng hát tiễn đưa đầy cảm xúc của đồng chí dưới chân đèo Yên Tử...

Cho đến hôm nay, tiếng hát tuyệt vời ấy vẫn đang cùng chúng tôi chiến đấu ở chiến trường ác liệt này. Dẫu là trong tiểu đội có anh em quê ở miền Nam chưa một lần được gặp gỡ, được thưởng thức tiếng hát của đồng chí, nhưng chỉ được nghe thuật lại đã đem lòng ái mộ...

Nếu có thể, đồng chí hãy đến với chúng tôi nhé. Chúng tôi rất thiết tha mong muốn có ngày được đón đồng chí ở mặt trận miền Đông xa xôi này và được nghe đồng chí hát những bài ca hay và đẹp nhất...

Biết ngoài đó mùa này nhiều gió lạnh, chúng tôi xin tặng lại đồng chí chiếc khăn nilon, chiến lợi phẩm của đơn vị, để đồng chí quàng cổ giữ gìn sức khỏe và giọng hát mỗi khi gió mùa Đông Bắc tràn về...".

Lá thư chỉ có vậy, ngắn gọn, mộc mạc. Và bên dưới có 11 chữ ký của các chiến sĩ trong tiểu đội, dưới một tên chung: Những người lính bên sông Vàm Cỏ.

Chiếc khăn cháy đỏ

Lá thư cùng chiếc khăn run lên trong tay Lê Dung. Cô bước vội ra ngoài. Bầu trời đêm đầy sao. Cô cứ đi, dù không biết sẽ đi về đâu. Trước mắt cô là bập bùng ngọn lửa, là cái đêm ấy dưới chân đèo Yên Tử, là ánh mắt các chiến sĩ sẽ lên đường vào Nam chiến đấu và đang lặng lẽ ngồi lắng nghe tiếng hát của cô.

Đêm ấy cô đã hát - hát bằng cả tâm hồn mình để phục vụ các anh - những người sắp đi xa. Tiếng hát ấy của cô - thật không ngờ là các anh ấy đã mang theo cả vào những chiến dịch, những trận đánh. Và ở nơi xa xôi và ác liệt ấy, các anh đã không quên cô - một người đồng đội - một người em gái nhỏ hậu phương...

Lê Dung vẫn cứ mải miết bước đi trên đường. Trong bóng đêm, chiếc khăn trong tay cô cứ bừng lên như một ngọn lửa nhỏ. Cô choàng nó lên ngực mình. Ước gì ngay từ bây giờ, với chiếc khăn cháy đỏ này, cô được băng tới những trận địa xa xôi ven dòng Vàm Cỏ Đông, hát cho các anh nghe những bài ca hay đẹp nhất của mình...

Nhưng qua nhiều năm tháng, mong ước đêm ấy và của rất nhiều ngày sau của NSND Lê Dung không một lần được thực hiện.

Bởi là ca sĩ của một đoàn quân khu, nên phạm vi hoạt động chính của Lê Dung chỉ trong vòng quân khu của mình. Thảng có lần đi xa hơn, cũng chỉ tới những trận địa Khu 4 cũ (bao gồm Nghệ Tĩnh, Quảng Bình, Vĩnh Linh...). Có một lần, đoàn cô được lệnh tới Trường Sơn, để hát phục vụ những người lính vận tải, cao xạ, những cô gái giao liên ở đây.

Và Lê Dung đã run lên vì cảm động trước quyết định ấy, tưởng rằng cô sẽ có dịp vào tận cuối dãy Trường Sơn, tới cả dòng Vàm Cỏ xa xôi... nhưng thật đáng tiếc là chỉ đúng tới giữa Trường Sơn, đoàn của cô lại có lệnh quay về. Cái đêm chia tay ở Trường Sơn để quay lại ấy, Lê Dung lại khóc. Thế là thêm một lần, tắt đi niềm mong ước đến với những người lính bên sông Vàm Cỏ của mình.

Gió thương nhớ ai mà lay bờ đá

Cho đến ngày đất nước thống nhất, đoàn nghệ thuật của Dung mới được vào Sài Gòn và các tỉnh Nam Bộ. Buổi lên đường, tâm hồn Dung như được chắp cánh.

Cô choàng ngay chiếc khăn đỏ vốn được cất giữ một cách nâng niu, trân trọng lên ngực. Cô hy vọng màu khăn sẽ như một lời vẫy gọi, một tín hiệu nhận biết với các anh. Cô hy vọng ở một sân khấu nào đó, với chiếc khăn đỏ này trước ngực, các anh sẽ nhận ra cô, sẽ chạy ào lên với cô và rồi cô sẽ siết chặt tay các anh, sẽ ôm hôn thật thắm thiết các anh và sẽ hát tặng các anh tất cả các bài hát mà cô ấp ủ trong tâm hồn biết bao ngày tháng qua dành để tặng các anh...

Nhưng kỳ lạ thay, đã qua nhiều đơn vị, qua nhiều sân khấu, đã gặp nhiều chiến sĩ, mà Dung vẫn chưa gặp được các anh. Không còn cách nào khác, cô đành đi đến một quyết định: Vào thẳng Bộ Tư lệnh quân khu để hỏi thăm.

Nhưng rồi ít giờ sau, từ cửa Bộ Tư lệnh quân khu có một người con gái đi ra, chiếc khăn choàng đỏ thấm đầy nước mắt. Cô được người sĩ quan quân lực cho hay: Tất cả 11 người lính ấy đã lần lượt ngã xuống anh dũng dọc đôi bờ Vàm Cỏ Đông.

Gió... gió nhớ thương ai mà lay bờ lá

Để bìm bịp kêu con nước lớn ròng...

Những người lính sông Vàm Cỏ nhớ em, NSND Lê Dung...

Châu La Việt

‘Người đàn bà hát’ Lê Dung, tài sắc và đa đoan

Nhắc về Lê Dung hầu như rất hiếm chuyện “bếp núc” bên lề nhưng có quá nhiều chuyện kể về đóng góp của bà cho âm nhạc và giáo dục.